#AIwBiznesie cz.3 Etyka AI: Odpowiedzialne wdrażanie i budowanie zaufania w firmie.

Wdrażanie sztucznej inteligencji (AI) w firmach przynosi wiele korzyści, ale stawia też wyzwania etyczne związane z nowatorskimi rozwiązaniami, z którymi wcześniej nie mieliśmy do czynienia. Dlaczego? AI do prawidłowego działania potrzebuje danych, w tym tych od użytkowników, klientów i pracowników. Dziś dane te obejmują wizerunek z kamery, nagrania głosu z chatbotów czy szczegółowe informacje medyczne. Jak więc firmy mogą korzystać z AI w sposób odpowiedzialny? W artykule przyjrzę się kluczowym aspektom etyki AI i zaproponuję praktyczne kroki dla odpowiedzialnego wdrażania tej technologii.

Po co etyka w AI?

Etyka w AI to nie chwilowy trend, lecz fundament odpowiedzialnego rozwoju technologii. Pomaga określić, jakie wartości powinny przyświecać twórcom AI i jak zminimalizować ryzyko niepożądanych skutków. Chociaż wcześniej technologie również wpływały na społeczeństwo, dziś AI stawia przed nami wyjątkowe wyzwania, takie jak ochrona prywatności, odpowiedzialność za decyzje podejmowane przez AI oraz równość dostępu do jej korzyści.

Kto ponosi odpowiedzialność za działania AI?

AI coraz częściej jest wyposażana w autonomiczne funkcje, które umożliwiają jej samodzielne podejmowanie decyzji, na przykład generowanie tekstów lub obrazów przez narzędzia takie jak ChatGPT, Gemini czy Co-pilot. Brak ludzkiej weryfikacji w tym procesie rodzi pytania o odpowiedzialność za decyzje AI – czy powinna spoczywać na firmach, projektantach, użytkownikach czy właścicielach danych? Taka złożoność wymaga precyzyjnych ram etycznych, które pomogą efektywnie zarządzać tymi dylematami.

Właściciele AI vs. użytkownicy: kto naprawdę korzysta?

Choć AI może podnieść jakość życia, istnieją także nierówności w dostępie do jej zasobów. Różnice w sile pomiędzy właścicielami AI a użytkownikami prowadzą do pytań o uczciwość i równość. Ważne jest, aby zrozumieć, jak różne grupy społeczne są dotknięte działaniami AI i jak można zapobiec marginalizacji na tle dostępu do nowych technologii. Innym aspektem dostępu do AI jest umiejętność korzystania z narzędzi AI. Pojawiają się głosy o konieczności zapewnienia inkluzywnego dostępu do zrozumienia, nauki i umiejętności korzystania z technologii AI. Zrodził się nawet termin “biegłej umiejętności AI” (AI literacy), a jego skala odzwierciedla poziomy od osób stawiających pierwsze kroki w korzystaniu z technologii AI, aż po osoby biegle z niej korzystające.

Odpowiedzialne ramy AI: jak firmy mogą chronić prawa użytkowników

Technologie AI mogą wpływać na prawa człowieka, szczególnie w obszarze prywatności, bezpieczeństwa i niedyskryminacji. Rozważania nad tym, jak AI może wspierać lub zagrażać tym prawom, stanowią kluczowy element etycznych dyskusji wokół AI. Przedsiębiorstwa muszą więc dążyć do tworzenia odpowiedzialnych ram, które pomogą im chronić prawa jednostek i społeczności. Na rynku pojawiają się dobre praktyki firm technologicznych, w tym opracowania etycznych przewodników jak tworzyć AI godną zaufania (AI Trustworthy). Takie modele pomagają firmom w bezpiecznym i odpowiedzialnym wdrażaniu technologii AI. Działają one na zasadzie zbioru zasad i procedur, które mają zapewnić, że systemy AI są przejrzyste, uczciwe, zgodne z prawem, a także respektują prawa użytkowników. 

Sprawiedliwe systemy AI: jak firmy mogą minimalizować uprzedzenia?

Uprzedzenia w danych i algorytmach to jeden z najważniejszych problemów etycznych związanych z AI. Mogą one dotyczyć płci, narodowości, statusu ekonomicznego i innych. Uprzedzenia mogą wynikać z niskiej jakości lub nieaktualnych danych, które firma posiada. Modele AI muszą być cyklicznie sprawdzane, czy zbierane dane odzwierciedlają sytuację, dla której tworzony był model AI podejmujący decyzję. Nawet w modelach rekomendacji pojawienie się grupy nowych klientów może wpłynąć na decyzje modelu. W związku z tym, ważne jest zaplanowanie procedury, aby stale weryfikować aktualność modeli AI. Oprócz tego konieczne przygotowanie systemu, który będzie sprawnie informował kiedy i jakie kroki zostaną podjęte w celu redukcji uprzedzeń w procesach analizy danych. Zapewnienie takich działań pozwoli stworzyć bardziej sprawiedliwe systemy.

Etyczny design w AI: jak dbać o ludzkie wartości i reputację firmy?

Zadbanie o to, by AI działała zgodnie z wartościami ludzkimi, jest zadaniem projektantów i developerów. Warto, by ich praca była oparta na zasadach szacunku i odpowiedzialności. Etyczny design to podejście, które ma na celu uwzględnienie ludzkiej godności i minimalizowanie ryzyka dla użytkowników. Innym aspektem etycznego projektowania jest uwzględnienie w procesie modułu analizy bezpieczeństwa danych, aby przewidzieć konsekwencje możliwego legalnego przejęcia zbieranych danych o użytkownikach w wyniku sprzedaży firmy lub przejęcia przez inny podmiot.. W przeszłości takie analizy nie były stosowane, z uwagi na ograniczone wolumeny zbieranych danych. Dzisiaj danymi jest zapisany głos, wizerunek, wyniki badań medycznych, a więc zbieranych jest o wiele więcej bardziej wrażliwy danych niż w przeszłości. 

Etyczny ekosystem AI: kluczowa współpraca ekspertów

Budowanie etycznego ekosystemu AI wymaga zaangażowania specjalistów z różnych dziedzin, w tym etyków, projektantów, psychologów, socjologów i filozofów. Dzięki ich współpracy można weryfikować tworzone procesy AI, ale co ważniejsze stworzyć systemy audytowania AI, które pomogą w identyfikacji i eliminacji potencjalnych zagrożeń dla różnych rozwiązań wykorzystujących AI. Firmy powinny rozwijać wewnętrzne regulacje, które wspomogą odpowiedzialne wdrażanie AI. I nie chodzi o usztywnienie działań z AI, chodzi o bezpieczeństwo użytkowników i reputację firmy.

Przyszłe wyzwania etyki AI

W przyszłości etyka AI będzie musiała sprostać wielu wyzwaniom, w tym tworzeniu standardów i rozwiązywaniu nowych dylematów etycznych. Kluczowe będzie przyjęcie globalnych standardów, które pomogą ujednolicić podejście do tych zagadnień i wesprzeć odpowiedzialny rozwój technologii AI. 
Z bieżących trendów związanych z etyczną AI widać zainteresowanie firm w podnoszeniu świadomości etyki AI wśród pracowników. Szkolenia te stają się coraz bardziej powszechne, co ma na celu budowanie kultury odpowiedzialności. Innym trendem są wzmożone działania w obszarze ochrony danych osobowych wynikających z obawy pojawienia się  przypadków naruszeń prywatności związanych z AI. Trzecim obszarem, który rośnie na znaczeniu to zaznajamianie pracowników z nowymi regulacjami prawnymi dotyczących AI..

AI w biznesie: etyczne wdrożenie AI w firmach

Etyka AI staje się nieodłącznym elementem przyszłości każdej organizacji, a przygotowanie pracowników na etyczne wyzwania związane z AI jest kluczowe. Zapraszam do podjęcia działań, które pozwolą lepiej zrozumieć dylematy etyczne związane z AI. W ramach warsztatów Sztuczna Inteligencja dla Liderów zajmujemy się tą tematyką, ponieważ wdrażając AI do firm należy działać  odpowiedzialnie i z poszanowaniem wartości ludzkich. Dobre przygotowanie pozwala uruchomić kreatywność, aby modele AI wzmacniały konkurencyjność firmy, z drugiej strony konieczne jest  odpowiednie przygotowanie firmy i jej pracowników na przyszłość pełną nowych technologicznych wyzwań.