Innowacyjność w przedsiębiorstwach

Chociaż Polsce wciąż daleko do czołowych innowatorów europejskich i światowych, poziom wydatków na badania i rozwój w relacji do PKB systematycznie rośnie. Najnowsza publikacja Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) „Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce” prezentuje aktualne informacje o innowacyjności polskich firm. 

Według Europejskiego Rankingu Innowacyjności z 2023 r., Polska jest jednym z najbardziej dynamicznych krajów europejskich w sektorze Przemysłu Przyszłości. Według danych Eurostatu, na koniec 2021 r. na badania i rozwój w Polsce przeznaczono ponad 8,3 mld EUR. W momencie dołączenia do Unii Europejskiej, było to aż 624% mniej. Polska odnotowała jeden z najwyższych wzrostów wśród krajów Unii Europejskiej w tym zakresie. W przeliczeniu poziomu krajowych wydatków na B+R na jedną osobę, w 2019 r. znalazła się na 19. miejscu w stosunku do pozostałych krajów członkowskich. W momencie przystąpienia do Unii byliśmy na miejscu 24¹.

Polska innowacyjność w raporcie PARP

Jak wynika z „Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce”, innowacyjność polskich firm rośnie. W latach 2020-2022 32,2% przedsiębiorstw (bez mikroprzedsiębiorstw) wdrażało innowacje i był to najwyższy wskaźnik od momentu prowadzenia badań. Najwięcej z nich to duże firmy o liczbie pracujących 250 osób i więcej. Najbardziej innowacyjne branże wśród przedsiębiorstw przemysłowych to produkcja wyrobów farmaceutycznych, koksu i produktów rafinacji ropy naftowej oraz komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych. Najniższy odsetek innowacyjnych przedsiębiorstw odnotowano w branży produkcji odzieży. Wśród firm z sektora usług innowacje najczęściej wprowadzały branże ubezpieczeń, reasekuracji i funduszy emerytalnych, badań naukowych i prac rozwojowych oraz produkcji filmów, programów telewizyjnych i nagrań. Warto podkreślić, że prawie wszystkie badane sekcje zanotowały wzrost odsetka innowacyjności. 

Najczęściej wprowadzanym rodzajem innowacji były nowe lub ulepszone procesy biznesowe. Wśród przedsiębiorstw przemysłowych dominowały innowacje w obszarze metod wytwarzania wyrobów lub świadczenia usług, a wśród firm usługowych dotyczących zasad działania wewnątrz przedsiębiorstwa lub w relacji z otoczeniem. Głównym źródłem finansowania działalności innowacyjnej były środki własne firm – w przypadku przedsiębiorstw usługowych to aż 89% nakładów ogółem i 76% w przedsiębiorstwach przemysłowych. Ze wsparcia w postaci pomocy publicznej skorzystało co trzecie przedsiębiorstwo, jednak z funduszy przeznaczonych na prace badawczo-rozwojowe (B+R) lub inne związane z działalnością innowacyjną skorzystało tylko 4,9% przedsiębiorstw przemysłowych i 2,1% przedsiębiorstw usługowych.

Rosnące nakłady na działalność innowacyjną

W 2022 r. firmy wydały 55,7 mld zł na działalność innowacyjną. Przedsiębiorstwa przemysłowe zwiększyły nakłady o 37% w stosunku do 2021 r., przeznaczając na ten cel 26 mld zł. W przypadku przedsiębiorstw usługowych, wartość nakładów wyniosła 29,7 mld zł i była o 33% wyższa niż rok wcześniej. Największe nakłady na działalność innowacyjną były przeznaczone na działalność B+R (55% w przedsiębiorstwach usługowych i 49% w przemysłowych) oraz inwestycje w środki trwałe (odpowiednio 22% i 40%). Zdecydowanie najczęściej firmy prowadziły wewnętrzną działalność B+R, co oznacza, że działały opierając się na wiedzy swoich pracowników. Zwiększanie nakładów na badania i rozwój przynosi skutek w postaci rosnącego wskaźnika relacji nakładów B+R w stosunku do PKB. W 2022 r. wyniósł on 1,46% PKB i był wyższy o 0,03 p.p. niż w roku wcześniejszym.

Polscy przedsiębiorcy nie tylko zwiększają nakłady na B+R, ale także zacieśniają współpracę z innymi firmami i instytucjami w ramach działalności innowacyjnej. W latach 2020-2022 r. taką kooperację realizowało 24,7% aktywnych innowacyjnie przedsiębiorstw przemysłowych i 22,2% aktywnych innowacyjnie przedsiębiorstw usługowych. W poprzednim okresie badawczym było to odpowiednio 22,7% oraz 15,1%. Wartym podkreślenia jest fakt, że odsetek przedsiębiorstw podejmujących współpracę z innymi podmiotami wzrasta wraz z wielkością firmy.

Więcej informacji dotyczących „Raportu o stanie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce” znajduje się w zakładce „Strefa wiedzy” na stronie.

Wsparcie dla innowacji w nowym naborze do „Ścieżki SMART”

Wsparciem dla firmy z sektora MŚP, które chcą oprzeć swój rozwój na pracach badawczo-rozwojowych i innowacjach co najmniej na poziomie kraju, jest nabór do „Ścieżki SMART” z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG). Do 24 października 2024 r. można składać wnioski w dwóch równoległych naborach: dla pojedynczych MŚP (budżet: 2,1 mld zł) oraz w naborze realizowanym z myślą o projektach na rzecz dostępności (budżet: 0,222 mld zł). 

Celem programu jest rozwijanie i wzmacnianie zdolności badawczych i innowacyjnych przedsiębiorstw poprzez realizację prac B+R, wdrożenie innowacji, w powiązaniu z dostosowaniem działalności przedsiębiorstw do wyzwań Europejskiego Zielonego Ładu łączących się z cyfryzacją, rozwojem infrastruktury badawczej, internacjonalizacją działalności, a także wzrostem kompetencji kadr. Program oferuje wsparcie realizacji projektów modułowych, czyli takich, gdzie przedsiębiorca wybiera co najmniej jeden z dwóch modułów obowiązkowych (prace badawczo-rozwojowe lub wdrożenie innowacji) oraz dowolną liczbę modułów fakultatywnych (cyfryzacja, zazielenienie przedsiębiorstw, internacjonalizacja, rozwój kompetencji, infrastruktura B+R). 

Informacje o naborze „Ścieżka SMART” znajdują się  na stronie.

Informacje o naborze „Ścieżka SMART – nabór tematyczny Dostępność” znajduja się na stronie.

Więcej informacji o wskazanych powyżej naborach znajdziesz również w artykule. 

¹https://www.bankier.pl/static/att/359000/8212343_raport_innowacyjnos%CC%81c%CC%81_polskiej_gospodarki_finalny.pdf