Drogi przyjazne mieszkańcom - Gdański Standard Ulicy Miejskiej
Krótki opis rozwiązania
Podczas konsultacji społecznych prowadzonych w 2017 roku w odniesieniu do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gdańska, mieszkańcy wielokrotnie zgłaszali propozycje dotyczące ulic, w tym wnioski dotyczące rozwiązań technicznych i inne, które wykraczały poza temat studium1. Biuro Rozwoju Gdańska (BRG) podjęło wówczas decyzję o uruchomieniu dodatkowego projektu, który zostałby poświęcony wprowadzeniu rozwiązań standaryzujących i podnoszących walory ulic w Gdańsku. Po dwóch latach pracy planiści BRG przedstawili dokument - Gdański Standard Ulicy Miejskiej (GSUM), który ma obowiązywać zarówno przy budowie nowych, jak i w trakcie remontów istniejących dróg2. Jego celem jest poprawienie funkcjonalności, estetyki i wartości przyrodniczych przestrzeni publicznych3. W opracowaniu zawarto szczegółowe wytyczne, od funkcji zieleni i małej architektury, aż po schematy obszarowego podziału jezdni, chodników i ścieżek rowerowych - pozwalając na uporządkowanie i uspójnienie nieskoordynowanego miejscami krajobrazu gminy4.
Problem
- Szereg wniosków o reformę planów budowy ulic ze strony mieszkańców
- Niespójność krajobrazowa obecnych dróg na terenie miasta
- Niedopasowanie ulic do potrzeb określonych grup użytkowników, np. rowerzystów
- Brak zieleni na terenie niektórych, dogodnych do jej implementacji ciągów komunikacyjnych - niewykorzystanie potencjału środowiskowego i estetycznego miasta
Opracowanie urbanistyczne GSUM może być ważnym elementem kształtowania ładu przestrzennego i jakości życia w mieście. Chodzi o to, aby ulice i przestrzenie publiczne wokół nich były przyjazne i bezpieczne dla ich użytkowników. Dokument narzuci standardy projektowania i wykonawstwa dla wszystkich elementów, które są ważne.
Szczegółowy opis rozwiązania
Gdański Standard Ulicy Miejskiej to dokument strategiczny, wpisującym się w politykę władz miasta zawartą w “Strategii Gdańsk 2030+”, “Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gdańska” oraz “Planie Zrównoważonej Mobilności Miejskiej dla Gdańska 2030+”, dzięki którym piesi, rowerzyści oraz komunikacja zbiorowa otrzymają najwyższy priorytet przy planowaniu dróg w mieście5. Podczas opracowywania standardów GSUM władze miasta i planiści BRG oparli się na szeregu konsultacji społecznych i warsztatów, w których brali udział przedstawiciele jednostek miejskich, radni miejscy i dzielnicowi oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych6. Po oficjalnym ogłoszeniu opracowania GSUM, dokument przekazano do wglądu publicznego na stronie BRG, a wszyscy zainteresowani mieszkańcy zostali zaproszeni do wzięcia udziału w szeregu publicznych prezentacji projektu oraz przesyłania dalszych wniosków, uwag i sugestii drogą mailową7.
Nowe i remontowane ulice zostaną urządzone uniwersalnie, tak aby być w pełni dostępne dla wszystkich użytkowników - a jednocześnie w sposób odpowiadający charakterowi ich bezpośredniej okolicy8. W tym celu w GUSM zawarto rekomendacje wobec specyfikacji chodników, dróg rowerowych, jezdni, tras tramwajowych, a także zieleni i retencji wodnej9 - określone w koncepcji jako zagospodarowanie pasa drogowego oraz projektowania ulic ze wskazaniami modelowych rozwiązań dotyczących zarówno zakresu przestrzennego, funkcjonalnego i estetycznego10. Dokument uzupełnia nieobecny dotychczas segment procesu projektowego o potrzebę każdorazowego opracowania studium programowo-przestrzennego ulicy, w którym lokalne warunki i potrzeby użytkowników zostaną przeanalizowane i porównane z modelami standardowymi11.
Punktem wyjścia w projekcie jest podział Gdańska na trzy oszbary, zwane w dokumencie “sąsiedztwami”. Obszar “A” zawiera ulice cechujące się wyraźną zabudową pierzejową, zaś partery mieszczą sklepy, placówki handlowo-usługowe, restauracje itp. - dominantą jest funkcja przestrzeni publicznej o śródmiejskim charakterze12. Sąsiedztwo “B” przeznaczone zostało dla przestrzeni mieszkaniowych, usługowych lub zieleni urządzonej, o zabudowie mniej intensywnej niż w poprzednim obszarze - tutaj główny nacisk położono na wygodę dla użytkowników niezmotoryzowanych13. “C” obejmuje resztę terenu, w tym tereny portowe, przemysłowe, rolnicze oraz zieleń nieurządzoną (np. lasy), wciąż zachowując priorytet dla osób pieszych14.
Projektując ponad 30 wariantów ulic dopasowanych do trzech typów sąsiedztw15, BRG opierało się na dwóch zasadniczych elementach o największym wpływie na wygląd dróg. Były to: klasa techniczna ulicy - czy jest to droga główna, zbiorcza, lokalna lub dojazdowa, a także charakter jej bezpośredniego sąsiedztwa16. W ramach GSUM każda ulica określona jako droga główna, ma w przyszłości posiadać wydzieloną ścieżkę rowerową odseparowaną od jezdni. Dla ulic zbiorczych droga rowerowa będzie zazwyczaj oddzielnym pasem jezdni, zaś wspólna jazda rowerów z samochodami na jednym pasie zostanie odbywać się jedynie na drogach lokalnych. Ponadto ulice przystosowane będą wyłącznie do parkowania równoległego w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni, wykluczając parkowanie prostopadłe oraz skośne17. Dla pieszych zaplanowano budowę chodników o szerokości minimum dwóch metrów po każdej stronie - co ważne, chodniki nie będą mogły zostać zajęte przez małą architekturę, czyli ławki, ogródki kawiarniane itp., dla których przeznaczono osobną przestrzeń. Przewidziano również po trzy metry dla zieleni miejskiej dla każdej strony ruchu18. Infrastruktura ma sprzyjać też niekonwencjonalnym uczestnikom ruchu, takim jak osoby poruszające się na wózku, hulajnogach a nawet hulajnogach elektrycznych19.
Dokument będzie wskazywał projektantom modelowe rozwiązania oraz wytyczne nt. szczegółów zagospodarowania pasa drogowego. Zostanie także wprowadzony obowiązek każdorazowego przeanalizowania i porównania indywidualnych uwarunkowań i lokalnych potrzeb z modelowymi rozwiązaniami.
Korzyści
- Poprawa jakości zagospodarowania ulic
- Udogodnienia dla kilku znaczących grup użytkowników dróg (użytkownicy komunikacji zbiorowej, rowerzyści, urządzenia toczne, piesi)
- Większe bezpieczeństwo ruchu pieszych i rowerzystów
- Podniesienie walorów estetycznych przestrzeni miejskiej
- Pro-ekologiczny rezultat wprowadzonych zmian, skutkiem położenia nacisku na rozwój zieleni miejskiej
- Relatywne niedogodności dla kierowców samochodów osobowych jako zachęta do korzystania z komunikacji zbiorowej - potencjalny wzrost wpływu do budżetu gminy
Rekomendacje
- Wprowadzenie systemu konsultacji społecznych bądź paneli obywatelskich przy planowaniu gospodarki przestrzennej gminy
- Wdrożenie strategii transformacji krajobrazu miejskiego na rzecz podniesienia walorów estetycznych - badania wykazują korelację pomiędzy poczuciem szczęścia mieszkańców a wartością krajobrazową miejsca, w którym żyją20
- Priorytetyzowanie najbardziej zagrożonych uczestników ruchu - pieszych, rowerzystów itd. - przy planowaniu przestrzeni miejskich
- Inwestycje w poszerzenie pasów zieleni, separujących grupy uczestników ruchu drogowego (zwiększone bezpieczeństwo) i pozytywnie wpływających na jakość powietrza
Przypisy:
- Gdański Standard Ulicy Miejskiej, Biuro Rozwoju Gdańska, https://www.brg.gda.pl/aktualnosci/gdanski-standard-ulicy-miejskiej/581-gdanski-standard-ulicy-miejskiej (dostęp 14.01.2020)
- Gdański Standard Ulicy Miejskiej - nowy miejski dokument, który ma wpływać na jakość naszych ulic, Portal Miasta Gdańska, https://www.gdansk.pl/wiadomosci/gdanski-standard-ulicy-miejskiej-poznajcie-nowy-miejski-dokument-ktory-ma-wplywac-na-jakosc-naszych-ulic,a,155981 (Dostęp 14.01.2020)
- Ibidem
- Maciej Pietrzak, W Gdańsku finiszują prace nad "modelową" ulicą. Do 30.10.2019 r. można zgłosić uwagi do dokumentu "Gdański Standard Ulicy Miejskiej", Dziennik Bałtycki, https://dziennikbaltycki.pl/w-gdansku-finiszuja-prace-nad-modelowa-ulica-do-30102019-r-mozna-zglosic-uwagi-do-dokumentu-gdanski-standard-ulicy-miejskiej/ar/c4-14482383 (Dostęp 14.01.2020)]
- Gdański Standard Ulicy Miejskiej. Opracowano strategiczny dokument - przyjdź na publiczną prezentację, Portal Miasta Gdańska, https://www.gdansk.pl/wiadomosci/gdanski-standard-ulicy-miejskiej-opracowano-strategiczny-dokument-przyjdz-na-publiczna-prezentacje,a,155780 (Dostęp 14.01.2020)
- Gdański Standard Ulicy Miejskiej, Biuro Rozwoju Gdańska, https://www.brg.gda.pl/aktualnosci/gdanski-standard-ulicy-miejskiej/581-gdanski-standard-ulicy-miejskiej (Dostęp 14.01.2020)
- Wojciech Wojtowicz, Gdańsk zaprezentuje Standard Ulicy Miejskiej, Urbnews, http://urbnews.pl/gdansk-zaprezentuje-standard-ulicy-miejskiej/ (Dostęp 14.01.2020)
- Gdański Standard Ulicy Miejskiej - nowy miejski dokument, który ma wpływać na jakość naszych ulic, Portal Miasta Gdańska, https://www.gdansk.pl/wiadomosci/gdanski-standard-ulicy-miejskiej-poznajcie-nowy-miejski-dokument-ktory-ma-wplywac-na-jakosc-naszych-ulic,a,155981 (Dostęp 14.01.2020)
- Ibidem
- Publiczne udostępnienie Gdańskiego Standardu Ulicy Miejskiej, Biuro Rozwoju Gdańska, https://www.brg.gda.pl/aktualnosci/gdanski-standard-ulicy-miejskiej/903-publiczne-udostepnienie-gdanskiego-standardu-ulicy-miejskiej, (Dostęp 14.01.2020)
- Ibidem
- Jakub Dybalski, Gdańsk opracował Standard Ulicy Miejskiej, Transport Publiczny, https://www.transport-publiczny.pl/mobile/gdansk-opracowal-standard-ulicy-miejskiej-62774.html (Dostęp 14.01.2020)
- Ibidem
- Ibidem
- Maciej Pietrzak, W Gdańsku finiszują prace nad "modelową" ulicą. Do 30.10.2019 r. można zgłosić uwagi do dokumentu "Gdański Standard Ulicy Miejskiej", Dziennik Bałtycki, https://dziennikbaltycki.pl/w-gdansku-finiszuja-prace-nad-modelowa-ulica-do-30102019-r-mozna-zglosic-uwagi-do-dokumentu-gdanski-standard-ulicy-miejskiej/ar/c4-14482383 (Dostęp 14.01.2020)
- Gdański Standard Ulicy Miejskiej - nowy miejski dokument, który ma wpływać na jakość naszych ulic, Portal Miasta Gdańska, https://www.gdansk.pl/wiadomosci/gdanski-standard-ulicy-miejskiej-poznajcie-nowy-miejski-dokument-ktory-ma-wplywac-na-jakosc-naszych-ulic,a,155981 (Dostęp 14.01.2020)
- Maciej Pietrzak, W Gdańsku finiszują prace nad "modelową" ulicą. Do 30.10.2019 r. można zgłosić uwagi do dokumentu "Gdański Standard Ulicy Miejskiej", Dziennik Bałtycki, https://dziennikbaltycki.pl/w-gdansku-finiszuja-prace-nad-modelowa-ulica-do-30102019-r-mozna-zglosic-uwagi-do-dokumentu-gdanski-standard-ulicy-miejskiej/ar/c4-14482383 (Dostęp 14.01.2020)
- Ibidem
- Gdański Standard Ulicy Miejskiej - nowy miejski dokument, który ma wpływać na jakość naszych ulic, Portal Miasta Gdańska, https://www.gdansk.pl/wiadomosci/gdanski-standard-ulicy-miejskiej-poznajcie-nowy-miejski-dokument-ktory-ma-wplywac-na-jakosc-naszych-ulic,a,155981 (Dostęp 14.01.2020)
- C.I. Seresinhe, T. Preis, G. MacKerron i inni, Happiness is Greater in More Scenic Locations, Scientific Reports [nr]9, [artykuł] 4498, 2019. Dostępny: https://www.nature.com/articles/s41598-019-40854-6 (Dostęp 14.01.2020)