Termomodernizacja zabytkowych kamienic
Opis rozwiązania
Aberdeen to 200-tysięczne miasto portowe na północnym wschodzie Szkocji. Słynie i żyje z offshore’owego wydobycia paliw kopalnych. Jego dużą atrakcją są granitowe kamienice z epoki wiktoriańskiej i edwardiańskiej. Pomimo ich walorów historycznych i wizualnych, pod kątem efektywności energetycznej stanowią wyzwanie. W sumie mieszkań w historycznych, często ponad stuletnich, kamienicach jest w Aberdeen ok. 12 tys.
W 2015 r. szkocki rząd ogłosił zobowiązanie do traktowania efektywności energetycznej budynków jako krajowego priorytetu w zakresie projektów infrastrukturalnych. Celem postanowienia jest wyeliminowanie niskiej efektywności energetycznej jako czynnika przyczyniającego się do ubóstwa energetycznego.
Program EES (Energy Efficient Scotland – Efektywna energetycznie Szkocja) koncentruje się na termoizolacji poszczególnych budynków i na rozwoju niskoemisyjnego ogrzewania. Ma on też znaczenie dla wypełnienia zobowiązań Szkocji w zakresie ochrony klimatu, określonych w „Planie przeciwdziałania zmianie klimatu”, w którym zawarte są cele do realizacji do 2023 r., m.in.: zmniejszenie emisyjności z sektora mieszkalnego o 23 proc., zmniejszenie emisyjności w sektorze usług o 53 proc., doprowadzenie ciepła z niskoemisyjnych źródeł do 35 proc. gospodarstw domowych i 70 proc. budynków niemieszkalnych.
W 2016 r. w Szkocji rozpoczęto wdrażanie projektów pilotażowych. W fazie pierwszej poprawiono efektywność energetyczną i/lub doprowadzono niskoemisyjne ogrzewanie do 1456 budynków mieszkalnych i 47 budynków niemieszkalnych. W zakresie budynków mieszkalnych najwięcej z nich było zlokalizowanych w Aberdeen - 781; jeśli chodzi o budynki niemieszkalne, w pierwszej fazie projektu poprawiono kondycję czterech znajdujących się na terenie tego miasta.
Projekt starano się zrealizować jak najefektywniej: wcześniej dokładnie zaplanowano jakie prace i w jaki sposób mają zostać przeprowadzone. Starano się korzystać z usług tych samych wykonawców, aby uzyskać od nich jak najlepszą ceną jednostkową. To wiązało się z koniecznością ścisłego ustalenia i realizacji harmonogramu w wyznaczonych terminach.
Po realizacji projekt został poddany szczegółowej analizie. Główny wniosek był taki, że w przypadku termomodernizacji budynków mieszkalnych zasadnicze znaczenie dla powodzenia projektu miała dokładność informacji o budynkach, których dotyczył remont. Kierownicy projektów podkreślali, że wprowadzone procedury projektowania sprawdziły się dzięki wysokiej jakości danych o byłych domach komunalnych, do których miały dostęp zarówno władze lokalne, jak i wykonawcy. Szczegółowość i dokładność informacji o innych budynkach były postrzegane jako wymagające poprawy.
W zakresie energetycznych efektów modernizacji dostępne są dane dla pojedynczych mieszkań. Przykładowo, w 15-tygodniowym porównaniu „przed i po” zauważono redukcję zużycia gazu o 0,4 proc., co uznane zostało za “znaczne zmniejszenie”. Temperatura w analizowanych pomieszczeniach wzrosła z 20,3 st. Celsjusza do 21,1, co poprawiło komfort życia mieszkańców.
Obecnie rząd Szkocji nadal przeprowadza i finansuje termomodernizację. Aberdeen wciąż ma dedykowaną ofertę poprawy efektywności energetycznej dla mieszkańców historycznych kamienic. Na życzenie mieszkańcy mogą umówić się z doradcami z lokalnego urzędu, którzy doradzają jaką modernizację przeprowadzić i jak przedsięwzięcie sfinansować.
Aberdeen, Szkocja: Termomodernizacja zabytkowych kamienic
Organizacja projektu
Projekty w ramach EES prowadzone są przez rządy lokalne. Miasto Aberdeen ma osobną jednostkę odpowiedzialną za prowadzenie prac modernizacyjnych w zakresie efektywności energetycznej: Home Energy Team. Zespół złożony z przeszkolonych ekspertów jest zorientowany nie tylko na prace administracyjne - organizuje też doradcze wizyty u osób, które chciałyby zmodernizować swój dom/mieszkanie pod kątem zużycia energii.
Finansowanie
Projekt pilotażowy sfinansowany był z Home Energy Efficiency Programmes for Scotland (HEEPS, szkocki fundusz na termomodernizację) w ramach tzw. programów obszarowych. Środki przyznawane są władzom lokalnym na opracowanie i realizację programów efektywności energetycznej (głównie izolacji ścian) na obszarach o wysokim poziomie ubóstwa energetycznego. Finansowanie to można łączyć z finansowaniem od przedsiębiorstw energetycznych i wkładem własnym właścicieli mieszkań. Projekty pilotażowe zrealizowane w 2016 r. otrzymały łącznie 48,4 mln funtów (ok. 240,4 mln zł).
Ważne wnioski dotyczące finansowania, które zawarto w analizie projektu pilotażowego: w społecznościach, które nie znały funduszu HEEPS więcej czasu trzeba było przeznaczyć na zbudowanie zaufania do programu. Dodatkowo, urzędnicy ds. projektów podkreślili znaczenie systemowego opracowania programów w celu osiągnięcia niższej ceny całkowitej (większe zlecenie dla wykonawców pozwalało wynegocjować lepszą wycenę jednostkową). Kiedy jednak w realizacji programów władze wychodzą poza finansowanie z dotacji i zachęcają indywidualne gospodarstwa domowe do inwestycji prywatnych (w tym przez zaciąganie pożyczek), zdolność do obniżania kosztów kontraktowych zmniejsza się.