Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG). Na jakie wsparcie mogą liczyć przedsiębiorcy w nowym rozdaniu środków europejskich?

Fundusze europejskie są szansą dla każdego polskiego przedsiębiorcy na rozwój firmy w oparciu o badania, innowacje i nowe technologie. Z początkiem lutego 2023 r. ruszyły pierwsze konkursy z Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG).  Znaczna część programu skierowana jest do przedsiębiorstw (mikro, małych, średnich, dużych), konsorcjów przedsiębiorstw lub konsorcjów z organizacjami badawczymi. Już teraz zapoznaj się ze szczegółami programu i zobacz, czy któryś z konkursów wpisuje się w strategię rozwoju Twojej firmy. 

Co warto wiedzieć o programie FENG?

Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG) jest następcą Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020 (POIR), który wspierał przedsiębiorców w obszarze badań, rozwoju i innowacji. Budżet programu wynosi 37,1 mld zł.  Wśród form wsparcia są: dotacje, instrumenty finansowe, kapitałowe, gwarancyjne oraz instrumenty łączące finansowanie zwrotne i dotacyjne. 

Program składa się z IV priorytetów:

• I – Wsparcie dla przedsiębiorców (Ścieżka SMART),
• II – Środowisko przyjazne innowacjom, 
• III - Zazielenienie przedsiębiorstw,
• IV - Pomoc techniczna.

Więcej informacji o programie można znaleźć na stronach: 

• Strona Programu FENG oraz 
• Fundusze Europejskie. 

Kto może skorzystać z programu FENG? 

Program jest skierowany do przedsiębiorstw (mikro, małych, średnich, dużych), konsorcjów przedsiębiorstw lub konsorcjów z organizacjami badawczymi oraz instytucji otoczenia biznesu.  

Nowością w tym rozdaniu funduszy jest wydzielenie dwóch dodatkowych kategorii przedsiębiorstw, które będą miały dostęp do szerszej oferty: 

• Small mid-cap – „mała spółka o średniej kapitalizacji”, firma zatrudniająca do 499 pracowników, którego roczne obroty nie przekraczają 50 mln EUR, a roczna suma bilansowa – 43 mln EUR. 
• Mid-cap – „spółka o średniej kapitalizacji” – firma zatrudniająca nie więcej niż 3 000 pracowników, którego roczne obroty nie przekraczają 50 mln EUR, a roczna suma bilansowa – 43 mln EUR. 

Celem FENG jest wspieranie polskiej gospodarki, a w szczególności firm, które działają w perspektywicznych sektorach. Na dotacje mogą liczyć te projekty, które wpisują się w tzw. Krajowe Inteligentne Specjalizacje (KIS), czyli obszary kluczowe dla rozwoju polskiej gospodarki. 

Przy czym warto tu podkreślić, że w programie obowiązują zmienne, wpływające na poziom wsparcia dla każdego przedsiębiorstwa indywidualnie. Skala wsparcia projektów badawczo-rozwojowych będzie zależna od wielkości przedsiębiorstwa oraz rodzaju działalności. Np. badania przemysłowe będą miały wyższy poziom dofinansowania niż prace rozwojowe. Wynika to m. in. z poziomu ryzyka, gdzie badania przemysłowe obarczone są większym ryzykiem.

Źródło: Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (GBER).

Co więcej, firmy, które będą realizować projekt na lepiej rozwiniętych gospodarczo obszarach UE mogą być wyłączone z możliwości otrzymania dotacji. Poziom wsparcia dla poszczególnych regionów przedstawia Mapa Pomocy Regionalnej na lata 2022 -2027 dla Polski. Na jej podstawie  możemy np. określić, że obecnie nie ma możliwości wsparcia projektów realizowanym przez firmy mające siedzibę w Warszawie i powiatach ościennych (obszar wskazany na mapie województwa mazowieckiego z intensywnością 0%).

Dotacje w Priorytecie 1. „Wsparcie przedsiębiorców” - ścieżka SMART  

Dla przedsiębiorstw szczególnie interesujące wydaje się działanie dotacyjne w ramach Priorytetu 1. „Wsparcie przedsiębiorców” tzw. ścieżka SMART. Jej budżet wynosi prawie 10,67 mld zł. Zostanie on przeznaczony na realizację kompleksowych projektów składających się z modułów obligatoryjnych i fakultatywnych (tabela 1). Projekt modułowy umożliwia przedsiębiorcy uwzględnienie szeregu działań służących opracowaniu i wdrożeniu innowacji, tzw. Modułów, w jednym wniosku o dofinansowanie.. 

Tabela 1. Moduły obligatoryjne i fakultatywne w programie FENG (Ścieżka SMART)

 Źródło: Na podstawie materiałów Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej  

W praktyce oznacza to, że w ramach jednego wniosku przedsiębiorca będzie mógł sfinansować szereg działań, które według niego są niezbędne dla rozwoju firmy. Aczkolwiek, podstawą wniosku, musi być projekt:

• w którym prowadzone są prace badawczo-rozwojowe (moduł B+R);
• w którym zaplanowano wdrożenie innowacji (moduł wdrożenie innowacji).

Są to tzw. moduły obowiązkowe każdego projektu w ścieżce SMART. Przy czym duże firmy muszą realizować moduł B+R, a mali i średni przedsiębiorcy mogą wybrać jeden z powyższych modułów.  
Możliwości finansowania są dostępne zarówno dla małych i średnich firm, ale również dla całych konsorcjów z udziałem przedsiębiorstw oraz organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów, np. organizacji badawczych. 

W przypadku zawiązania konsorcjum przez przedsiębiorstwo, ma ono nie tylko możliwość pozyskania wyspecjalizowanego partnera technologicznego oraz podniesienia kosztów pośrednich, ale również zwiększenia wartości pomocy projektom badawczo-rozwojowym do 15%, a maksymalnie do 80% kosztów kwalifikowanych. Intensywność dofinansowania będzie inna dla każdego wniosku i zależna od rozmiaru firmy, realizowanych prac rozwojowych i lokalizacji firmy. Szczegóły znajdziesz w dokumentacji konkursowej. 
 
Ścieżka SMART dla MŚP i mikroprzedsiębiorstw  

W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw wniosek o dofinansowanie:  

• obowiązkowo musi obejmować co najmniej jeden z dwóch modułów: moduł B+R lub moduł wdrożenie innowacji, 
• może składać się maksymalnie z siedmiu różnych modułów. Mogą być one realizowane w sposób linearny (realizacja danego modułu jest kontynuacją innego modułu) lub nielinearny (moduły realizowane niezależnie). Dla wszystkich ww. modułów (poza wdrożeniem innowacji), wsparcie będzie miało formę dotacji bezzwrotnej,  
• przewidziano finansowanie o charakterze częściowo zwrotnym w postaci dotacji warunkowej na moduły wdrożenie innowacji. Dotacja ta będzie częściowo zwrotna po realizacji efektów wdrożenia – np. przychodów wygenerowanych przez inwestycję. Co najmniej 50% wsparcia będzie miało charakter zwrotny (nieoprocentowany, z możliwością rozłożenia zwrotu w czasie), 
• uwzględniać wkład własny, którego ostateczna wartość będzie obliczona na podstawie modelu finansowego jeśli chodzi o wkład własny należy mieć własny, a jego ostateczna wartość jest podana w ostatecznej dokumentacji i liczona na podstawie modelu finansowego, 
• minimalna wysokość wydatków kwalifikowalnych w ramach modułu wynosi w przypadku modułu B+R realizowanego przez MŚP – bez limitu. 

W ramach Ścieżki SMART prowadzonych jest kilka naborów. 

Tabela 2. Harmonogram naborów dla firm z sektora MŚP i startupów, mikroprzedsiębiorstw w ramach Priorytetu I , działanie 1.1 Ścieżka SMART.

Źródło: Na podstawie strony Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, dostęp: https://www.nowoczesnagospodarka.gov.pl/media/113949/harmonogram_FENG_11.pdf

Więcej informacji na temat wsparcia można znaleźć na stronie Instytucji pośredniczącej dla MŚP i mikro – Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości pod linkiem.  

Przed wypełnianiem wniosku, warto zapoznać się z kryteriami wyboru projektów pod linkiem. 
Przewodnik kwalifikowalności wydatków (limity intensywności pomocy, wkład własny) znajduje się pod linkiem.  

Ścieżka SMART dla dużych firm  

W przypadku dużych firm wniosek o dofinansowanie powinien:  

• obowiązkowo obejmować moduł B+R, 
• wpisywać się w co najmniej jedną Krajową Inteligentną Specjalizację. w naborze mogą wziąć udział duże przedsiębiorstwa realizujące projekty samodzielnie,
• na realizację modułu wdrożenie innowacji będzie udzielana dotacja warunkowa, 
• uwzględniać wkład własny, który ostateczna wartość będzie obliczona na podstawie modelu finansowego co do wkładu własnego należy mieć własny.  Wnioskodawca jest zobowiązany do wniesienia wkładu własnego w zadeklarowanej wysokości na pokrycie części kosztów kwalifikowalnych w projekcie. Jego ostateczna wartość jest podana w ostatecznej dokumentacji i liczona na podstawie modelu finansowego, przypadku dofinansowania Minimalna wartość wydatków kwalifikowalnych wynosi 1 mln zł (moduł B+R). Maksymalna wartość dofinansowania uzależniona jest od wybranego rodzaju pomocy publicznej w ramach modułów. Więcej pod linkiem. 
  
  Dofinansowanie jest udzielane w formie dotacji jako pomoc publiczna i pomoc de minimis.  Wartość pomocy de minimis nie może przekroczyć limitów wskazanych w Rozporządzeniu 1407/2013, 

Tabela 3. Harmonogram naborów Ważne terminy dla dużych firm Ścieżce w ramach Priorytetu I. działanie 1.1 Ścieżka SMART

Źródło: Na podstawie strony Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, dostęp:
https://www.nowoczesnagospodarka.gov.pl/media/113949/harmonogram_FENG_11.pdf  

W ramach Ścieżki SMART prowadzonych będzie kilka naborów. Informacje na ich temat można znaleźć na stronie instytucji pośredniczącej dla dużych firm – Narodowego Centrum Badań i Rozwoju pod linkiem.  
Przez przygotowaniem dokumentacji, zapoznaj z Przewodnikiem kwalifikowalności wydatków pod linkiem.  
UWAGA! Termin składania wniosków może zostać skrócony, gdy wartość dofinansowania w złożonych wnioskach przekroczy 200% budżetu naboru. 

Szczegółowy harmonogram konkursów na rok 2023 oraz terminy naboru można znaleźć pod linkiem.

Więcej informacji o ścieżce SMART oraz bezpłatnych instrumentach doradczych można znaleźć w bezpłatnym kursie PFR ,, Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki”.

W Priorytecie II ,,Środowisko sprzyjające innowacjom” oraz priorytecie III „Zazielenienie przedsiębiorstw” przedsiębiorcy znajdą się m .in.: instrumenty bezzwrotne (dotacje), mające na celu wsparcie wejścia polskich przedsiębiorstw wejściu na rynki zagraniczne, transfer technologii czy też udział w ważnych projektach z perspektywy Unii Europejskiej. 

Poniżej przedstawiamy wybrane działania, które podnoszą konkurencyjność firmy na arenie międzynarodowej:

• 2.10 IPCEI (ang. Important Projects of Common European Interest (Ważne Projekty Stanowiące Przedmiot Wspólnego Europejskiego Zainteresowania): obejmują fazę badań i rozwoju oraz pierwszego wdrożenia przemysłowego, wpisując się w łańcuch wartości dla danej technologii. Nie mogą obejmować produkcji masowej, ani działalności komercyjnej. Wnioskodawcami mogą być mikrofilmy, małe i średnie przedsiębiorstwa oraz duże przedsiębiorstwa. Kwota dofinansowanie może stanowić maksymalnie 100% kosztów kwalifikowanych.  Termin składania wniosków rozpoczyna się 15 marca. Pula budżetu do wykorzystania to 593 mln zł. Więcej o naborze możesz przeczytaj tutaj. Instytucją, która nadzoruje konkurs jest Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
• 3.3 IPCEI Wodorowy: obejmują projekty w fazie badań i rozwoju, pierwszego zastosowania przemysłowego. Finansowanie będzie dotyczyło projektów z obszaru niskoemisyjnego i produkowanego z wykorzystaniem energii odnawialnej wodoru. O wsparcie mogą ubiegać się mikrofirmy, MŚP oraz duże przedsiębiorstwa. Kwota  dofinansowanie może stanowić maksymalnie 100% kosztów kwalifikowanych a sam budżet na działanie wynosi 741 mln zł. Wnioski będzie można składać od 15 marca. Więcej o naborze możesz przeczytaj tutaj. Instytucją, która nadzoruje konkurs jest Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
• 2.12 Granty na eurogranty: dofinansowanie dotyczy kosztów przygotowania dokumentacji aplikacyjnej konicznej do pozyskania  Eurograntu tj. projektu planowanego do realizacji w ramach jednego z Programów Unii Europejskiej (Kreatywna Europa, LIFE, Horyzont Europa, Single Market Programme). Maksymalna kwota dofinansowania może wynosić do 100% kosztów kwalifikowanych. Warto zauważyć, że wnioskodawców aplikujących samodzielnie kwota dofinansowania wynosi 280 060,00 zł a w konsorcjum 239 310,00 zł przy czym kwoty te dotyczą projektów ze studium wykonalności. Bez wykonania oceny i analizę potencjału projektu wnioskodawca może liczyć na kwota 64 000,00 zł a w konsorcjum na 23 250,00 zł. MŚP będą mogły składać wnioski od 1 kwietnia 2023 r. a instytucją nadzorującą nabór jest PARP.  Więcej o szczegółach dofinansowania przeczytasz tutaj.
• 2.25 Promocja marki innowacyjnych MŚP: wsparcie uzyskają projekty przedsiębiorców (jedynie MŚP) posiadających znaczący potencjał eksportowy na rynkach międzynarodowych, przewidujące udział w wydarzeniach targowych i konferencyjnych. Maksymalny możliwy poziom dofinansowania projektu wynosi 50% kosztów kwalifikowanych a pula wsparcia to 155 mln zł. Szczegóły będą dostępne po ogłoszeniu konkursu tj.  24 maja 2023 r na stronie PARPu, instytucji, która koordynuje nabór wniosków. 

Tabela 4. Harmonogram wybranych naborów wniosków dla firm w ramach Priorytetu II i III FENG
 

INSTRUMENTY ZWROTNE

W Priorytecie II ,,Środowisko sprzyjające innowacjom” oraz priorytecie III „Zazielenienie przedsiębiorstw”, przedsiębiorcy znajdą instrumenty gwarancyjne oraz dłużne udzielane z udziałem banków komercyjnych. Głównymi produktami są: kredyt technologiczny (połączenie kredytu z dotacją na wdrożenie innowacji) oraz kredyt ekologiczny (na poprawę efektywności energetycznej).

Nabory na wymienione produkty (tabela 4) będą prowadzone przez Bank Gospodarstwa Krajowego . 

Poniżej przedstawione są działania z instrumentami zwrotnymi:

• 2.32 Kredyt technologiczny: wsparcie do konkurencyjności MŚP przez wdrożenie własnych lub nabywanych nowych technologii w formie prawa własności przemysłowej lub wyników prac rozwojowych lub wyników badań przemysłowych lub nieopatentowanej wiedzy technicznej. Dofinansowanie, które sięgnie nawet 70% kosztów kwalifikowanych projektu, będzie mogło być przeznaczone m.in. na: zakup maszyn i urządzeń oraz budowę budynków i budowli. Pod warunkiem, że są one niezbędne do wdrożenia innowacyjnej technologii opracowanej przez przedsiębiorcę lub zakupionej od zewnętrznego podmiotu. W tym przypadku także, intensywność wsparcia dla inwestycji zależy od miejsca realizacji projektu i wielkości przedsiębiorstwa. Przyznanie dotacji będzie uzależnione od oceny projektu – szanse na dofinansowanie rosną wraz ze wzrostem innowacyjności wdrażanej technologii oraz nowości produktu lub usługi, które dzięki niej powstaną. Zasada działania jest taka, że przedsiębiorca, który posiada zdolność kredytową zaciąga kredyt technologiczny w banku kredytującym na finansowanie inwestycji, a następnie, w przypadku prawidłowej realizacji projektu jest on częściowo spłacany dotacją udzieloną przez BGK. Szczegółowe informacje o kredycie zostaną opublikowane 9 marca na stornach BGK. Na ten moment więcej o kryteriach wyboru projektów przeczytasz tutaj.
• 3.1 Kredyt ekologiczny: wsparcie przedsiębiorstw w transformacji zwiększającej ich efektywność energetyczną poprzez modernizację infrastruktury, w tym również poprzez inwestycje w nowe lub ulepszone produkty lub procesy. Forma wsparcia najprawdopodobniej będzie analogiczna do kredytu technologicznego. Ważną informacją dla przedsiębiorców jest konieczność wcześniejszego przeprowadzania  audytu energetycznego, a warunkiem otrzymania wsparcia będzie uzyskanie oszczędności energii przynajmniej na poziomie 30%. Finansowanie będzie miało postać kredytu, który będzie częściowo refinansowany po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku.  Maksymalna kwota dofinansowania może stanowić 70% kosztów kwalifikowanych. Dotacja spłaci część udzielonej kwoty kredytu, uzależnioną od wielkości przedsiębiorstwa i lokalizacji przedsięwzięcia zgodnie z mapą pomocy regionalnej. Ze wsparcia, poza MŚP, skorzystać będą mogły także przedsiębiorstwa o statusie small mid-cap oraz mid-cap. Szczegóły wsparcia pojawią się bliżej terminu naboru na stronie BGK.

Tabela 5. Harmonogram naborów wniosków w ramach II i III priorytetu FENG (instrumenty zwrotne)
 

Publikacja została przygotowana przez Weronikę Marusińską i Magdalenę Bryś z zespołu dużych firm Departamentu Rozwoju Innowacji w PFR (Sieć Firm Przyszłości PFR). Publikacja ma charakter informacyjny. Polski Fundusz Rozwoju nie udziela środków w ramach programy FENG. Więcej o działaniach Sieci Firm Przyszłości PFR znajduje się pod linkiem.